Chủ đề 2: Ân tình cách mạng qua 8 câu thơ mở đầu trong bài thơ Việt Bắc – Tố Hữu.
Thứ Ba, 31 tháng 3, 2015
Vấn đề: Ân tình cách mạng qua 8 câu thơ mở đầu trong bài thơ Việt Bắc – Tố Hữu.
1.1. Hs dẫn dắt và nêu vấn đề nghị luận
1.2. Hs giải thích
-
Ân tình: tình cảm thắm thiết do có ơn sâu nặng đối với nhau
- Nêu
vị trí đoạn thơ
- Hs
dựa trên kết cấu lối đối đáp quen thuộc của ca dao, dựa trên những dấu ấn về giọng
điệu và ngôn ngữ của Tố Hữu tạo nên trong
đoạn thơ để khẳng định ân tình cách mạng của thời đại Hồ Chí Minh: ân tình của
con người cách mạng với con người cách mạng; ân tình của đồng bào các dân tộc
vùng Tây Bắc với Đảng, chính phủ và bác Hồ,…
1.3. Hs đánh giá làm rõ ân tình cách
mạng qua đoạn thơ
*
Bốn câu thơ đầu là lời của người ở lại, lời của đồng bào Việt Bắc.
- Từ
bối cảnh cụ thể, từ dự cảm của người cách mạng với sự phát triển của cách mạng,
Hs cần làm rõ thông qua những câu hỏi tha thiết, mặn nồng:
+ Câu hỏi thứ nhất là hỏi về thời gian.
Hs cần lập luận để chỉ ra đó là thời gian của sự gắn
bó mà tạo thành tình cảm, nghĩa tình sâu nặng.
+ Câu hỏi thứ hai là hỏi về không gian.
Hs cần giải thích, lập luận để nhấn mạnh vẻ đẹp tình
cảm đã trở thành đạo lý dân tộc: uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng
cây
-
Người ở lại dùng cấu trúc lặp câu hỏi, như để nhấn mạnh, người ra đi không được
quên nguồn cội, phải gắn bó ân tình thủy chung khi phải xa nhau.
*
Bốn câu sau là lời của người ra đi, lời của cán bộ cách mạng miền xuôi.
Hs
cần làm rõ:
-
Tình cảm của người ra đi được thể hiện qua hệ thống các từ láy: tha thiết, bâng khuâng, bồn chồn.
+ Tha thiết bởi nhớ nhung, mong muốn gắn bó.
+ Bâng khuâng bởi con người như đang quên
mất thực tại mà chìm đắm vào kí ức, chìm vào quá khứ gian lao mà nghĩa tình.
+ Bồn chồn
bởi lòng người đang xáo trộn vì thời khắc chia tay đang đến rất gần.
-
Trong cuộc chia tay đầy lưu luyến, Tố Hữu đã sử dụng hai hình ảnh giản dị mà
xúc động:
+ Áo chàm là
hình ảnh hoán dụ chỉ đồng bào Việt Bắc. Đây là hình ảnh biểu tượng cho cuộc
sống giản dị và tấm lòng son sắt thủy chung đối với cách mạng và kháng chiến.
+ Cầm tay nhau biết nói gì tạo nên những liên tưởng về ngôn ngữ của bàn tay.
Hs so sánh các
ý thơ trong các bài thơ khác: Thương nhau
tay nắm lấy bàn tay (Đồng chí –
Chính Hữu). Hay, Anh nắm tay em sôi nổi
vụng về / Mà nói thật trái tim anh đó (Bài
ca xuân 61- Tố Hữu) để khẳng định: ngôn ngữ của bàn tay mang tình cảm của
trái tim, của tâm hồn con người.
+ Hs chú ý đến ý nghĩa của nhịp trong câu thơ: từ 4/4 chuyển sang 3/3/2.
* Hs
cần so sánh với khung cảnh chia tay gây xúc động lòng người: như cuộc chia tay giữa Thúy Kiều và Thúc Sinh (Truyện Kiều – Nguyễn Du), giữa Li khách
và gia đình (Tống biệt hành – Thâm
Tâm),… để nhấn mạnh nét riêng ân tình cách mạng trong đoạn thơ trên.
1.4. Dấu ấn nghệ thuật.
Hs
cần chỉ ra một số nét nghệ thuật tiêu biểu:
-
Tác giả sử dụng thành công thể loại thơ lục bát.
-
Tám câu thơ cũng như cả bài kết cấu theo lối đối đáp quen thuộc của ca dao.
Song nếu nhìn thật kĩ, ta lại thấy đây là lời độc thoại nội tâm của nhân vật
trữ tình đang đắm mình trong hoài niệm ngọt ngào về quá khứ đẹp đẽ.
-
Cách sử dụng ngôn ngữ cũng rất ấn tượng. Đó là từ ngữ diễn tả tâm trạng của
người thương với người thương: mình, ta, nhớ, tha thiết, ang khuâng, bồn
chồn,…Đại từ mình được sử dụng ở ngôi thứ hai. Cách sử dung này giúp nhà thơ
nói rõ mối quan hệ giữa cán bộ cách mạng với đồng bào dân tộc giống như mối
quan hệ trong tình yêu đôi lứa.
1.5. Hs có thể đánh giá, liên hệ
Gợi
ý:
-
Phải sống gắn bó nồng nàn với Việt Bắc, với cách mạng, với kháng chiến thì thì
Tố Hữu mới viết sâu sắc như thế. Tuy chỉ là một đoạn thơ ngắn nhưng nó giúp
người ta hiểu được ưu thế của thơ Tố Hữu: Một tiếng thơ trữ tình – chính trị
xuất sắc nhất của thơ ca Việt Nam
hiện đại.
- Ân tình cách mạng trong
đoạn thơ là bài học về cách ứng xử cho mỗi chúng ta. Những bài học nhận thức,
hành động được rút ra,..
*************
B.T.D
HỖ TRỢ TỰ HỌC VĂN SỬ ĐỊA
»
Chuyên Đề
»
Tiêu Điểm
»
Văn Học Trong Nhà Trường
»
Chủ đề 2: Ân tình cách mạng qua 8 câu thơ mở đầu trong bài thơ Việt Bắc – Tố Hữu.
All comments [ 0 ]
Your comments