Hướng dẫn ôn tập môn văn kiểm tra định kì 4 - Tác phẩm Vợ Nhặt

Câu 1: Bàn về nhận vật thị trong truyện ngắn Vợ nhặt, Có ý kiến cho rằng: “đây là nhân vật xấu xí, chao chát”; ý kiến khác lại khẳng định “đây là nhân vật giàu khát vọng sống, hạnh phúc”. Hãy bình luận ý kiến trên?

Gợi ý:

1. Giải thích:

- Ý kiến 1: Nhấn mạnh đến ngoại hình xấu xí và lối ăn nói có phần chao chát, chỏng lỏn của thị ở hai lần gặp Tràng.

- Ý kiến 2:  Đề cao khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc trong tâm hồn thị từ khi gặp Tràng và theo Tràng về làm vợ.

2. Bình luận:

a) Thị là người con gái xấu xí, chao chát:

- Thị xuất hiện với ngoại hình xấu xí, rách rưới và gầy ốm ( gầy sọp hẳn đi, áo quần tả tơi khuôn mặt lưỡi cày xám xịt…)

- Lối ăn nói chao chát, táo tợn: “ cong cớn”. “gọi người xa lạ nhàn tôi ơi”, ton ton lại đẩy xe bò, liếc mặt cười tít, sưng sỉa mắng Tràng là “ điêu”, gợi ý để được ăn.

b) Thị mang vẻ đẹp của khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc mãnh liệt:

- Giữa nạn đói khủng khiếp, thị chấp nhận bỏ qua sĩ diện, bám lấy một người đàn ông xa lạ để được ăn, được sống.

- Trong hoàn cảnh chỉ có một mình, thị luôn khao khát hạnh phúc gia đình. Bởi vậy, chỉ nghe một câu hò vu vơ của Tràng thị đã không ngần ngại gọi Tràng là “nhà tôi ơi”, rồi liếc mặt cười tít.

- Vì khao khát hạnh phúc, thị coi lời bông đùa của Tràng là lời cầu hôn và quyết định theo không Tràng về nhà.

- Về đến nhà, dù biết gia cảnh của Tràng, thị cũng không có ý định bỏ đi.

- Thị chào bà cụ Tứ bằng : “u” đầy kính trọng, yêu thương.

- Sáng sớm hôm sau, thi dậy sớm quét tước, dọn dẹp nhà cửa. Trong mắt Tràng, thị  giờ “rõ ràng là người đàn bà hiền hậu, đúng mực”.

- Trong bữa ăn đầu tiên ở nhà chồng , dù miếng cháo cám đắng ngắt nơi cổ họng nhưng thị vẫn “điềm nhiên” ăn. Ăn cho mẹ vui lòng, ăn như một sự chấp nhận gánh vác và sẻ chia cái gia đình nhỏ mà giờ đây là của Thị.

- Thị nhắc đến Việt Minh với một niềm tin vào tương lai, niềm hi vọng gia đình nhỏ của thị sẽ vượt qua được cảnh ngộ bi đát này.

3. Đánh giá:

- Ý kiến thứ nhất chỉ đánh giá thi ở một thời điểm nhất định (qua hai lần gặp gỡ). Biểu hiện không phải là bản chất của nhân vật.

Ý kiến tứ 2 đánh giá thị trong cả một qua trình (từ khi gặp Tràng cho đến khi trở thành vợ Tràng) để thấy được toàn bộ cảnh ngộ và bản chất nhân vật. Biểu hiện bản chất của nhân vật.

- Bài học:

+ Khi nhìn nhận con người, sự việc không nên chỉ dựa vào ở một thời điểm nhất định, ở một số biểu hiện bề ngoài trong một mối quan hệ xã hội nào đó mà nên nhìn nhận bản chất con người ở cả quá trình trong tổng hòa các mối quan hệ xã hội.

+Dù trong bất kì hoàn cảnh nào con người cũng cần có khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc và luôn tin tưởng , hi vọng ở tương lai.

Câu 2: Từ truyện ngắn Vợ nhặt anh/ chị hãy chứng minh nhận định: “ Hạnh phúc là một hành trình chứ không phải là đích đến”.

Gợi ý:

1. Giải thích:

- Hạnh phúc là trạng thái sung sướng vì cảm thấy mọi ý muốn đều được thỏa mãn.

- Hành trình là quá trình con người sống, làm việc và trải nghiệm

- Đích đến là mục tiêu, điểm cuối kết quả sau cùng mà con người muốn hướng tới hay đạt được

- “Hạnh phúc là một hành trình chứ không phải đích đến” khẳng định hạnh phúc có ngay trong hành trình mỗi con người nỗ lực và cố gắng chứ không phải chỉ có ở đích đến cuối cùng.

2. Chứng minh:

a. Giới thiệu chung:

- Hạnh phúc là điều ai cũng mong có được và mỗi người lại có một quan niệm về hạnh phúc riêng, cách cảm nhận riêng về hạnh phúc.

- Học sinh có thể cảm nhận về hành trình hạnh phúc trong tác phẩm Vợ nhặt khác nhau song cần làm rõ hai hành trình: hành trình về hạnh phúc lứa đôi giữa Tràng và thị từ khi gặp gỡ đến khi trở thành vợ chồng và hành trình về hạnh phúc gia đình của 3 nhân vật  Tràng - thị - bà cụ Tứ sau khi thị theo Tràng về làm vợ.

b. Hành trình về hạnh phúc lứa đôi:

- Hành trình kiếm tìm hạnh phúc:

+ Tràng và thị gặp nhau trong hoàn cảnh đặc biệt giữa nạn đói khủng khiếp 1945 chỉ qua hai lần gặp gỡ ngắn ngủi nhưng hạnh phúc đã đến với họ.

. Lần 1: Từ câu hò vu vơ của Tràng, thị âu yếm gọi Tràng là “nhà tôi ơi”, rồi liếc mắt cười tít khiến Tràng sung sướng “ Từ cha sinh mẹ đẻ đến giờ chưa có người con gái nào cười với hắn tình tứ thế”.

.  Lần 2: Giận Tràng thất hứa nên khi gặp lại Tràng, thị sưng sỉa mắng Tràng là “điêu”, Tràng dỗ ngọt thị và mời thị ăn, thị không ngượng ngùng, ngồi ăn một chập 4 bát bánh đúc. Hai người xa lạ mà tưởng chừng đã quen từ lâu.

. Thị coi lời bông đùa của Tràng là lời cầu hôn, thị chấp nhận theo không Tràng về làm vợ. Tràng lúc đầu cũng chẳng “chợn” sau tặc lưỡi “chậc, kệ”. Tràng đón nhận thị mà không cần suy tính nhiều chứng tỏ anh đã có tình cảm với thị.

. Trước khi về nhà Tràng đưa vợ vào chợ “sắm sửa” cho cuộc hôn nhân của mình: ăn một bữa no nê, mua thúng con đựng vài thứ lặt vặt, mua 2 hào dầu .

- Hành trình trở về ngôi nhà hạnh phúc:

+ Trên đường về, Tràng  sung sướng vì đã có vợ, còn Thị e thẹn, ngượng ngùng đi bên cạnh Tràng. (d/c)

+ Trong đêm tân hôn, hạnh phúc của đôi vợ chồng trẻ được người mẹ giàu lòng nhân ái vun đắp bằng tình thương yêu, chia sẻ. (d/c)

- Hạnh phúc đến với họ thật bất ngờ bởi khi gặp nhau trong cảnh tang thương của nạn đói, họ không dám nghĩ đến hạnh phúc vậy mà hạnh phúc đã hiện hữu trong họ ngay trong cái hành trình họ gặp gỡ, tìm hiểu và trở thành vợ chồng. Nhưng hạnh phúc của đôi vợ chồng trẻ này vượt qua nạn đói này hay không là phụ thuộc vào suy nghĩ, hành động, khát vọng cụ thể của họ.

c) Hành trình về hạnh phúc gia đình:

- Hạnh phúc gia đình của những vòng tay nhân ái, yêu thương, đùm bọc:

+ Dẫn thị về gặp mẹ, Tràng không khỏi lo lắng. Nhưng anh đã thở phào nhẹ nhõm khi được mẹ chấp nhận thị làm dâu.

+ Buổi gặp đầu tiên tuy bất ngờ nhưng không khí gia đình vô cùng ấm cúng.

. Thị lễ phép chào bà cụ Tứ là “u”, thị hạnh phúc nhận được sự an ủi khi được mẹ chồng cảm thông, trân trọng và thương quý.

. Bà cụ Tứ tuy lo nhưng lại hạnh phúc vì con mình có được vợ.

- Hạnh phúc gia đình của những niềm tin, khát vọng sống hướng về tương lai:

+ Sáng hôm sau, ai cũng cảm thấy vui, thấy hạnh phúc và có trách nhiệm với gia đình. Họ nói chuyện về niềm vui, về tương lai. Họ cùng nhau vun trồng hạnh phúc từ hành động dọn dẹp nhà cửa, sân vườn,…

+ Bữa ăn đầu tiên đón nàng dâu mới tuy trông thật thảm hại  (lùm rau chuối thái rối, muối trắng, cháo loãng,chè khoán ( cháo cám)) nhưng tràn ngập hạnh phúc.

+ Trong cái đói, họ nương tựa vào nhau và họ đã có hạnh phúc. Nhưng hạnh phúc ấy liệu có tồn tại được hay không thì do bản thân mỗi người cần phải luôn nỗ lự, cố gắng gìn giữ và vun đắp hạnh phúc.

3. Đánh giá:

- Quan niệm được tạo lập thông qua cái nhìn về sự vận động ý nghĩa tác phẩm của người đọc

- Quan niệm trên đã góp phần làm rõ chủ đề - tư tưởng, giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm.

- Bài học: hãy chắt chiu cho mình những hạnh phúc (dù là giản dị) ngay trong hành trình mỗi ngày chúng ta sống. Hãy mở lòng mình ra yêu thương người khác, ta sẽ cảm nhận được hạnh phúc. Đối với học sinh, mỗi người hãy luôn nỗ lực kiếm tìm hạnh phúc trong hành trình học tập, rèn luyện.

Biên soạn: T.M