TÀI LIỆU THAM KHẢO CUỘC THI VIẾT THƯ VỚI CHỦ ĐỀ NGHỀ MÀ EM MUỐN CHỌN
Thứ Năm, 17 tháng 12, 2015
1.
Nghề là gì?
Nghề là một lĩnh vực hoạt động lao động mà
trong đó, nhờ được đào tạo, con người có được những tri thức, những kỹ năng để
làm ra các loại sản phẩm vật chất hay tinh thần nào đó, đáp ứng được những nhu
cầu của xã hội.
Nghề bao gồm nhiều chuyên môn. Chuyên môn
là một lĩnh vực lao động sản xuất hẹp mà ở đó con người bằng năng lực thể chất
và tinh thần của mình làm ra những giá trị vật chất (lương thực, thực phẩm,
công cụ lao động,...) hoặc giá trị tinh thần (sách, báo, phim ảnh, âm nhạc...)
với tư cách là những phương tiện sinh tồn và phát triển của xã hội.
Trên thế giới hiện nay có trên dưới 2000
nghề với hàng chục nghìn chuyên môn, vì vậy người ta gọi là thế giới nghề nghiệp. Nghề luôn ở trạng
thái biến động do sự phát triển của khoa học và công nghệ. Theo thống kê gần
đây trên thế giới mỗi năm có khoảng 500 nghề bị đào thải và khoảng 600 nghề mới
xuất hiện. Ở nước ta mỗi năm ở 3 hệ trường (dạy nghề, trung cấp chuyên nghiệp
và cao đẳng, đại học) đào tạo trên dưới 300 nghề và hàng nghìn chuyên môn khác
nhau.
2.
Phân loại nghề?
Nghề nghiệp trong xã hội không phải là một cái gì
cố định, cứng nhắc. Nghề nghiệp cũng giống như một cơ thể sống, có sinh thành,
phát triển và tiêu vong.
Ở Việt Nam, trong những năm gần đây, do sự chuyển
biến của nền kinh tế từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường
nên đã gây ra những biến đổi sâu sắc trong cơ cấu nghề nghiệp của xã hội. Trong
cơ chế thị trường nhất là trong nền kinh tế tri thức tương lai, sức lao động
cũng là một thứ hàng hóa. Giá trị của thứ hàng hóa sức lao động này tùy thuộc
vào trình độ, tay nghề, khả năng về mọi mặt của người lao động. Mỗi người phải
chủ động chuẩn bị tiềm lực, trau dồi bản lĩnh, nắm vững một nghề biết nhiều
nghề để rồi tự tìm việc làm, tự tạo việc làm...
Việc phân loại nghề nghiệp khá phức tạp. Có ý kiến
phân loại nghề theo các lĩnh vực sản
xuất trong nền kinh tế quốc dân (nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, giao
thông, giáo dục,...), có ý kiến đưa ra cách phân loại nghề: nghề sáng tạo và nghề
không sáng tạo. Nhiều ý kiến đồng tình với cách phân loại nghề theo yêu cầu của
nghề đối với người lao động. Với cách phân loại này, các nghề được phân vào 8
lĩnh vực:
* Những nghề thuộc lĩnh vực hành chính (nhân viên
văn phòng, đánh máy, lưu trữ, kế toán, kiểm tra,...) đòi hỏi đức tính thận
trọng, chu đáo, ngăn nắp, tỉ mỉ.
* Những nghề thuộc lĩnh vực tiếp xúc với con người (nhân
viên bán hàng, thầy thuốc, giáo viên, phục vụ khách sạn, cán bộ tổ chức,...)
Những người này luôn phải có thái độ ứng xử hòa nhã, tế nhị, mềm mỏng, linh
hoạt, cởi mở,..
* Những nghề thợ (công nhân) rất đa dạng: người thợ làm việc trong các ngành công
nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, lĩnh vực dịch vụ,... Người làm nghề này cần tác
phong công nghiệp, tư duy kỹ thuật, trí tưởng tượng, khéo tay,..
* Những nghề trong lĩnh vực kỹ thuật: nghề kỹ thuật
rất gần với nghề thợ. Đó là nghề của các kỹ sư thuộc nhiều lĩnh vực sản xuất đòi
hỏi lòng say mê với công việc thiết kế, vận hành kỹ thuật, nắm chắc tri thức
khoa học, óc sáng tạo, năng lực tổ chức,...
* Những nghề trong lĩnh vực văn học và nghệ thuật
(nhà văn, nhà thơ, họa sỹ, ca sỹ, nhạc sỹ,...). Với nghề này, tính sáng tạo là
đặc trưng nổi bật, người làm nghề cần có năng lực diễn đạt tư tưởng tình cảm,
năng lực tác động đến người khác,...
* Những nghề thuộc lĩnh vực nghiên cứu khoa học (tìm
tòi phát hiện những quy luật trong đời sống xã hội, trong thế giới tự nhiên
cũng như tư duy con người). Người làm công tác nghiên cứu khoa học phải say mê
tìm kiếm chân lý, ham học hỏi, tôn trọng sự thật, khách quan, tư duy logic, độc
lập sáng tạo, khiêm tốn, trung thực, bảo vệ chân lý đến cùng.
* Những nghề tiếp xúc với thiên nhiên (chăn nuôi
gia súc, gia cầm, trồng trọt, khai thác gỗ, ...), người chọn nghề này phải yêu
thích thiên nhiên, cần cù, chịu khó và thích nghi với hoạt động ngoài trời,...
* Những nghề có điều kiện lao động đặc biệt (lái
máy bay thí nghiệm, du hành vũ trụ, thám hiểm,..), những người làm nghề này
phải có lòng quả cảm, kiên định, mạo hiểm, không ngại hy sinh, thích ứng với
cuộc sống không ổn định,...
3.
Những yêu cầu trong việc chọn nghề
+ Để có sự thành đạt trong
nghề, con người phải chọn cho mình một nghề phù hợp. Trong xã hội ngày nay, số
lượng nghề ngày càng tăng, con người không dễ dàng gì lựa chọn cho mình một
nghề giữa hàng trăm nghề khác nhau.
+ Đề cập tới việc chọn
được nghề phù hợp, trước hết ta phải làm rõ khái niệm phù hợp nghề. Sự phù hợp
nghề được xem là sự hòa hợp, sự ăn khớp, sự tương xứng trong cặp “Con người -
Nghề nghiệp”, mà cụ thể hơn, là sự tương ứng giữa những phẩm chất, đặc điểm tâm
- sinh lý của con người với những yêu cầu cụ thể của công việc trong nghề đối
với người lao động. Nói như vậy ta sẽ thấy ngay rằng, sự phù hợp nghề có nhiều
mức độ. Thông thường, người ta chia thành 4 mức độ sau đây
- Không phù hợp: Sự không
phù hợp có nhiều nguyên nhân như trạng thái sức khỏe, thiếu năng lực chuyên môn
hoặc bị dị tật. Ví dụ muốn đi vào nghề hội họa, lái xe, nhuộm vải, sáng tạo
“mốt” quần áo thì tối kỵ bệnh mù màu (không phân biệt màu xanh với màu đỏ).
Muốn theo nghề thợ lặn, đi tàu biển hoặc lái máy bay thì nhất thiết không được
mắc bệnh tim mạch, bệnh đường hô hấp…
- Phù hợp một phần: Ở mức độ này, nhiều phẩm
chất, nhiều đặc điểm tâm - sinh lý của người lao động không đáp ứng được hết
những yêu cầu do nghề đặt ra. Nếu chỉ phù hợp một phần thì con người rất khó
trở thành một chuyên gia giỏi trong nghề
- Phù hợp phần lớn: Trong
trường hợp này, những phẩm chất cá nhân đáp ứng được hầu hết các yêu cầu cơ bản
của nghề hoặc của nhóm nghề. Mức độ phù hợp phần lớn thường thể hiện rất rõ ở
hứng thú với công việc của nghề, ham thích và có năng lực giải quyết nhiều hoạt
động kỹ thuật trong nghề. Có được sự phù hợp phần lớn này, con người sẽ thuận
lợi trong phấn đấu trở thành người lao động có tay nghề cao hoặc dễ có được
những thăng tiến nghề nghiệp so với những người ít phù hợp với nghề hơn
- Phù hợp hoàn toàn: Đạt
tới mức độ này, ta thấy con người đáp ứng được tất cả những yêu cầu cơ bản do
nghề đặt ra. Trong hoạt động nghề nghiệp, người lao động có năng suất cao, thể
hiện rõ xu hướng hoạt động và lý tưởng nghề nghiệp
+ Sự phù hợp nghề thường thể hiện ở ba dấu
hiệu:
- Bảo đảm tốc độ làm
việc, tức là bảo đảm được yêu cầu về số lượng công việc theo định mức lao động.
Người ta có thể đo, đếm được các động tác lao động để kết luận về sự phù hợp
nghề
VD: Người hái chè mỗi
ngày phải thực hiện khoảng 500.000 đến 600.000 vận động của ngón tay thì mới
hái được lượng lá chè theo quy định. Người
thợ dệt “nửa tự động hóa” phải đi “tua” mỗi ngày khoảng 6 km mới bảo đảm các
máy chạy đều, kịp thời điều chỉnh máy và sửa chữa những hỏng hóc nhỏ
- Bảo đảm độ chính xác
của công việc. Đây là yêu cầu về chất lượng sản phẩm. Người lao động phải làm
ra mặt hàng đúng quy cách, không có số lượng phế phẩm quá con số cho phép,
không để công cụ lao động bị hư hỏng v.v
- Không bị công việc nghề
nghiệp gây nên những độc hại cho cơ thể.
VD: làm việc ở nhà máy
sơn thì không bị dị ứng sơn, làm công việc của thợ hàn mà không bị hỏng mắt,
không vì lên lớp giảng nhiều lần mà bị viêm họng hoặc viêm phổi v.v…
Cũng cần nói thêm rằng, có rất nhiều trường
hợp người ta thấy không phù hợp với nghề, nhưng nếu yêu thích nghề mà quyết tâm
rèn luyện thì sự phù hợp lại có thể được tạo ra. Tất nhiên có những chứng tật
ngay từ đầu đã khẳng định về sự không phù hợp mà ta phải tuân thủ. Chẳng hạn,
những bạn mắc chứng say xăng thì không được theo đuổi nghề lái xe, ai có chứng
thấy máu mủ đã bị ngất thì tránh chọn nghề thầy thuốc, bị tật nói ngọng không
chọn nghề dạy học.
+ Nghề trong xã hội hết
sức đa dạng và những yêu cầu của nghề đặt ra cho người lao động cũng hết sức
khác nhau. Ngoài những yêu cầu chung nhất là lòng yêu nghề, ý thức trách nhiệm,
lương tâm nghề nghiệp… còn cần quan tâm tránh những khuyết tật của cơ thể. Hầu
như các “thiếu sót” đó không hại gì đến sức khỏe, nhưng chúng lại không cho
phép ta làm nghề này hay nghề khác. Ví dụ, với nghề thêu thủ công, chỉ cần hay
ra mồ hôi ở lòng bàn tay là các bạn không thể làm tốt công việc kỹ thuật của
nghề đó, mặc dù mồ hôi tay không làm cho bạn suy giảm thể lực. Nghề đòi hỏi
đứng bên máy không cho phép tuyển người mắc tật bàn chân bẹt (sự tiếp xúc của
bàn chân đối với mặt đất quá lớn
+ Có những nghề nhìn hình
thức bề ngoài thì giống nhau, nhưng những yêu cầu để lao động thuận tiện với
người lao động lại khác nhau. Ví dụ như công việc của người lái xe vận tải và
người lái xe cần trục, cả hai đều cùng ngồi sau tay lái, điều khiển tốc độ xe
luôn thay đổi và đòi hỏi người lao động không được mắc chứng mù màu, chứng ngủ
gật, lại phải có phản ứng nhanh. Nhưng đối với lái xe cần trục, do xe cần trục
khi nâng chuyển một khối lượng hàng lớn nên không được đỗ ở nơi có mặt phẳng
nghiêng quá 3 độ vì nó rất dễ bị lật xe, người lái xe cần trục phải có năng lực
bằng mắt để đánh giá độ nghiêng của mặt đất nơi đỗ xe thật chính xác và phải
cảm nhận được tốc độ và hướng gió bằng da của mình, vì khi quay cần trục đang
móc hàng phải tính đến tốc độ và hướng của gió. Chỉ với người có năng lực như
vậy mới hạn chế được tai nạn khi cẩu một vật nặng
+ Nghề nào cũng yêu cầu
người lao động phải chú ý vào công việc. Có nghề đòi hỏi người lao động phải
tập trung sự chú ý vào một đối tượng (quan sát màn hình của máy vi tính…),
nhưng có nghề cần ở người lao động sự phân phối chú ý đến nhiều đối tượng trong
cùng một lúc (dạy học, huấn luyện phi công, điều độ ở ga…). Lại có nghề cần đến
sự di chuyển chú ý, tức là nhanh chóng chuyển chú ý từ đối tượng này sang đối
tượng khác (lái xe, lái tàu, phiên dịch…).
+ Nghề nào cũng yêu cầu
con người có thể lực tốt, dẻo dai trong công việc. Song có nghề cần đến sự dẻo
dai về cơ bắp, có nghề lại đòi hỏi sự dẻo dai của hệ thần kinh. Người công nhân
bốc vác ở bến cảng phải liên tục bê vác nặng hay lái xe chuyển hàng nhiều giờ
liên tục. Còn người nghiên cứu khoa học có khi phải đọc liền 10 giờ một ngày ở
thư viện, hơn nữa việc đó thường kéo dài hàng tháng. Cả hai đều cần sức khỏe
tốt, dẻo dai nhưng một bên dùng cơ bắp, bên kia dùng trí óc
Vậy, khi chọn nghề mỗi
người chúng ta phải biết nghề có yêu cầu như thế nào đối với người lao động.
Không có đủ những phẩm chất tâm lý và sinh lý để đáp ứng yêu cầu của một nghề
cụ thể thì đừng chọn nghề đó.
VD: Người phản ứng chậm
chạp không nên vào nghề lái xe, người tính quá hiếu động, không nên chọn nghề
điều độ thông tin, giao thông, điện lực, qua hệ thống màn hình,...
NHÓM GIÁO VIÊN THỰC HIỆN
HỖ TRỢ TỰ HỌC VĂN SỬ ĐỊA
»
Chuyên Đề
»
DỰ ÁN HỌC TẬP NGỮ VĂN
»
GIỚI THIỆU
»
TÀI LIỆU NGỮ VĂN
»
Tiêu Điểm
»
TỰ HỌC NGỮ VĂN
»
TÀI LIỆU THAM KHẢO CUỘC THI VIẾT THƯ VỚI CHỦ ĐỀ NGHỀ MÀ EM MUỐN CHỌN
All comments [ 0 ]
Your comments