Văn học Dân gian vùng Đất Tổ và vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc
Thứ Năm, 1 tháng 12, 2016
Trong những năm gần đây, trường Dự bị Đại học dân tộc trung ương luôn dẫn đầu trong khối các trường Dự bị Đại học ở nhều lĩnh vực trong đó có hoạt động chuyên môn. Trong giảng dạy, bắt nhịp với xu thế chung của Ngành giáo dục, các nhóm, các tổ chuyên môn đã thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp. Trong đó, nhóm Ngữ văn đã tích cực bám sát yêu cầu của Nhà trường cũng như xu thế giáo dục hiện đại. Chưa đầy hai tháng đầu năm học mới, nhóm Ngữ văn đã thực hiện tốt dạy học chủ đề theo phương pháp dạy Dự án với chủ đề 1: Tiếng Việt với vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc ( liên môn Giáo dục Công dân với Tiếng Việt dành cho họa sinh khối A,B) và chủ đề 2: Văn học Dân gian vùng Đất Tổ và vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc (dành học sinh khối C,D).
 |
| Nhóm Ngữ văn bắt tay vào công việc ngay từ những ngày đầu năm học |
Ở chủ đề 2: Văn học Dân gian vùng Đất Tổ và vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, nhóm Ngữ văn chúng tôi đã lên kế hoạch bổ sung hoàn thiện nội dung đã thực hiện trong năm học trước với học sinh khóa 41. Tuy nhiên, cả nhóm cũng rất nhiệt tình khi triển khai dự án. Với chủ đề này chúng tôi xác định rất rõ mục tiêu cần đạt cho học sinh:
- Thống kê các thể loại văn học dân gian tiêu biểu của vùng Đất Tổ: truyện cười, dân ca hát Xoan, ca dao, tục ngữ,… Tái hiện được đặc trưng văn học dân gian vùng Đất Tổ dựa trên đặc trưng của VHDG. Chỉ ra được các hình thức nghệ thuật của văn học dân gian văn học dân gian vùng Đất Tổ thông qua các thể loại và tác phẩm cụ thể.
- Giải thích được đặc trưng của VHDG vùng Đất Tổ thông qua mối quan hệ giữa các thể loại. Lí giải được nôi dung và nghệ thuật của các tác phẩm văn học dân gian cụ thể.
- Lý giải, xác định được nội dung, nghệ thuật các tác phẩm văn học dân gian vùng Đất Tổ tiêu biểu: Truyện cười làng Văn Lang, Hát xoan, ghẹo, truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh, ... Thấy được các yếu tố văn hóa trong các tác phẩm văn học dân gian vùng Đất Tổ tiêu biểu
- Lý giải, so sánh được nội dung, nghệ thuật của các truyện cười làng Văn Lang, các làn điệu xoan ghẹo, các tác phẩm VHDG dân tộc ít người với các tác phẩm VHDG cùng thể loại. Trình diễn, diễn xướng được các tác phẩm văn học dân gian.
Qua đó, giáo dục và bồi dưỡng học sinh về ý thức giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt. Học sinh biết yêu con người, phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc. Có ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Bồi dưỡng lòng yêu nước, yêu văn hóa và trách nhiệm đối với đất nước.
Dưới sự hướng dẫn của thầy cô các em đã nhanh chóng nắm bắt kế hoạch tuyên truyền, trình diễn hát Xoan vào tối chủ nhật 23 và 30/10/2016 của phòng Văn hóa thành phố Việt Trì. Hoạt động trải nghiệm này giúp các em tham gia trực tiếp vào quá trình diễn xướng của các nghệ nhân và có giao lưu trao đổi với nghệ nhân.
 |
| Học sinh trải nghiệm hát xoan tại Công viên Văn Lang |
Qua hoạt động trải nghiệm, học sinh hiểu nhiều hơn về hát Xoan, loại hình dân ca cổ xưa của vùng Đất Tổ và thêm yêu quý văn học Đất Tổ nói riêng và văn học dân gian nói chung. Phần Văn học dân gian các em học trong chương trình Phổ thông Trung học rất tản mạn và hình thức nên giá trị nhận thức và tình cảm hầu như chưa định hình được nhiều trong tâm thế học sinh. Đến với phương pháp học và cách hệ thống kiến thức này, học sinh đề thấy yêu thích hơn đối với phân môn này.
Với nhiệm vụ nhóm 1 trong các lớp, học sinh đã có sản phẩm rất tốt khi hoàn thành nhiệm vụ: Tìm hiểu về thời đại Hùng Vương trên các mặt: địa lý, xã hội, văn hóa. Phú Thọ là tỉnh thuộc vùng đông bắc Việt Nam. Phía Bắc giáp tỉnh Tuyên Quang và Yên Bái, phía đông giáp tỉnh Vĩnh Phúc, phía đông giáp huyện Ba Vì - thành phố Hà Nội, phía tây giáp tỉnh Sơn La, phía nam giáp tỉnh Hòa Bình. Các em cũng đã xác định các định hướng cơ bản về VHDG vùng Đất Tổ, xác định các yếu tố văn hóa vùng Đất Tổ.
 |
| Bản đồ nhà nước Văn Lang thời đại Hùng Vương |
 |
| Nét văn hóa đặc trưng vùng Đất Tổ |
Nhiệm vụ nhóm 2 cũng hoàn thành khá tốt ở các khối lớp với nội dung: Tìm hiểu về truyện cười làng Văn Lang, Sơn Tinh – Thủy Tinh, Bánh chưng, bánh giầy; Con Rồng, cháu Tiên. So sánh với đặc trưng chung của Truyện cười, truyện cười Văn Lang đảm bảo các yếu tố truyện cười dân gian Việt nam tuy nhiên nó phát triển mạnh vào yếu tố cường điệu hóa sự vật để gây cười. Bởi vậy, nói đến Văn Lang là gắn với giai thoại “ cả làng nói phét”. Ở nhóm truyền thuyết, truyền thuyết Hùng Vương có nét riêng gắn với yếu tố lịch sử thời đại Hùng Vương dựng nước, nó đã ăn sâu vào văn hóa người Việt như những bài học lịch sử thấm đẫm chất nhân văn. Một số lớp đã có các nhóm xây dựng tiểu phẩm sân khấu hóa truyền thuyết thời đại Hùng Vương rất sáng tạo và thành công như nhóm 2 lớp K42C7. Các em đã thành công khi sân khấu hóa truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh và vận dụng sáng tạo khi giải quyết vấn đề thực tại cuộc sống hôm nay. Sau cơn ghen tuông nông nổi, Sơn Tinh - Thủy Tinh hòa hảo để cùng chung tay chống lũ lụt cho dân.
 |
| Giáo viên với nhóm sân khấu hóa truyện Sơn Tinh – Thủy Tinh |
Ở nhóm 3: Hầu hết các nhóm lớp thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Tìm hiểu về hát Xoan là niềm hứng khởi của các em khi đến Đất Tổ, nhất là được học tập ở cái nôi sinh ra loại hình văn hóa phi vật thể cần được bảo tồn khẩn cấp được thế giới công nhận vào năm 2012. Các nhóm lớp đều được tham gia trải nghiệm và kết quả thu được đều rất tốt. Các em hiểu sâu về nguồn gốc, đặc điểm của thể loại này. Và đặc biệt đến với Đất Tổ, hát Xoan được đưa về môi trường diễn xướng. Khi tìm hiểu hát Xoan qua các nghệ nhân, các em thực sự thấy yêu quí vốn văn hóa cổ xưa này.
 |
| Trình diễn tiết mục Xoan - của nhóm 3, K42 C7 |
Nhóm 4 là nhóm cuối cùng trong các khối lớp, nhiệm vụ của các em có sự tổng kết đánh giá và chỉ ra sự tác động, ảnh hưởng của văn học VHDG tới văn học viết. Xác định yếu tố văn hóa vùng Đất Tổ trong văn học viết. Phần này, học sinh các lớp đều có kết quả khảo sát rất tốt. Các lớp đều chỉ ra ảnh hưởng sâu rộng của VHDG nói chung và VHDG Đất Tổ nói riêng chính là cái nôi, là ngọn nguồn nuôi dưỡng văn học Viết sau này. Ngày nay, mỗi chúng ta đọc thơ Nguyễn Khoa Điềm về Đất Nước đều không thể quên câu thơ:
 |
| Lạc Long quân và Âu Cơ Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng. |
 |
Hàng năm ăn đâu làm đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ.
|
Những vần thơ ấy chỉ là phần nhỏ bé trong kho tàng văn học dân tộc chịu sự ảnh hưởng từ VHDG nói chung và truyền thuyết thời Hùng Vương nói riêng. Chính những giá trị riêng ấy làm nên bản sắc văn hóa dân tộc ta hôm nay.
Văn học Dân gian ra đời từ thửa xa xưa trong lịch sử dân tộc, nó là một bộ phận quan trọng trong tiến trình văn học dân tộc.Qua học tập theo phương pháp Dự án, chúng tôi thực sự thấy đạt hiệu quả giáo dục cao. Các em được làm việc, tìm hiểu, trải nghiệm và khám phá. Học sinh được bồi đắp thêm tình yêu đối với môn học nói riêng và tự hào với truyền thống văn hóa của dân tộc nói chung. Dự án Văn học Dân gian vùng Đất Tổ và vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc (dành học sinh khối C,D) thực sự để lại ấn tượng tốt trong lòng học sinh cũng như đội ngũ giáo viên Nhà trường.
GV: Trần Kim Anh - Nhóm chuyên môn Ngữ văn
HỖ TRỢ TỰ HỌC VĂN SỬ ĐỊA
»
Chuyên Đề
»
DỰ ÁN HỌC TẬP NGỮ VĂN
»
Giảng Văn
»
Tiêu Điểm
»
TỰ HỌC NGỮ VĂN
»
Văn Học Trong Nhà Trường
»
Văn học Dân gian vùng Đất Tổ và vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc
All comments [ 0 ]
Your comments